Toets ‘werkgeluk’ in bij een online boekhandel of een zoekmachine en er komt een indrukwekkende reeks literatuur tevoorschijn. Met titels als Maak een Krachtplek van je werk , Leidinggeven aan geluk en Hart in de Zaak moeten ‘beslissers’ bij bedrijven en instellingen worden aangezet om de werkvloer om te toveren in een departement van geluk.

Het is best een goed idee om zulke boeken te lezen, vindt organisatiepsycholoog Aukje Nauta, die zelf meewerkte aan het Handboek Werkgeluk. “Maar er zijn veel modellen. Kies dus wel een stappenplan uit dat bij je past.”

Nauta denkt dat bij werkgevers een wereld valt te winnen als het aankomt op het binden van personeel. Maak van de werkvloer een warm bad, is haar voornaamste boodschap. Een veilig bad, ook: “Werkplezier heeft voor een belangrijk deel te maken met open kunnen zijn. Met elkaar kunnen bespreken wat je moeilijk of saai vindt. Durven te erkennen dat jij niet altijd de ideale werknemer bent, begint bij de werkgever. Die moet als eerste uit de kast komen.”

Nauta maakte het zelf eens mee toen de directeur van de zorginstelling waar ze een lezing gaf uitsprak dat hij de fusie die op handen was doodeng vond. Hij vertelde eerlijk dat hij bang was of zijn instelling wel genoeg kennis in huis had om die fusie tot een succes te maken. “Zoiets werkt heel bevrijdend en zet ook de medewerkers aan om zich kwetsbaar op te stellen. In een warm nest durf je te zeggen wat je niet bevalt. Zo werkt het ook in de privésfeer. Werken moet als thuis voelen.”

Werkgeluk is echt geen hogere wiskunde, benadrukt Nauta. Er is domweg een aantal basisbehoeftes waar iedere medewerker waarde aan hecht. Ze somt op: iedere medewerker wil zich competent voelen, autonoom en verbonden met de andere mensen op het werk. “Natuurlijk moet je ze goed betalen en niet teveel flexcontracten uitdelen. Maar werkgeluk ziet niet alleen in financiële prikkels.” Ja, een goed salaris is belangrijk en ook zekerheid wordt belangrijk gevonden als voorwaarde voor werkgeluk. Maar als werkgevers willen dat schaarse arbeidskrachten voor hun bedrijf kiezen en niet voor een ander moeten ze het personeel ‘als mensen behandelen’, concludeert Nauta. “En dat moeten ze doen door zelf het goede voorbeeld te geven.”

Soms roepen bedrijven daarvoor de hulp in van een van de talloze coaches en bureaus die zich bezighouden met werkgeluk – het is een bloeiende branche. “De krapte op de arbeidsmarkt heeft bedrijven bewuster gemaakt van wie ze zijn en hoe ze zich willen positioneren”, zegt Joep Firet van Beter Koersen Organisatieadvies. “Vooral dienstverlenende bedrijven en instellingen willen graag weten hoe ze relevanter kunnen zijn op de arbeidsmarkt. Omdat in die branche de mens centraal staat.”

En ja, zo vervolgt Firet, een medewerker moet lekker in zijn vel zitten op de werkvloer. Die mening deelt Aukje Nauta. “Wij geven het sociale systeem bij bedrijven heel veel aandacht. Maar het zit niet alleen in lief en aardig voor elkaar zijn. Een bedrijf moet ook laten zien dat het maatschappelijk betrokken is. Straal uit dat je iets aan het klimaat doet, bijvoorbeeld.”

Wil een bedrijf aantrekkelijk zijn voor werknemers, dan moet het ook de commerciële kant van het verhaal niet uit het oog verliezen, zegt Firet. “Mensen kiezen liever voor een gezond bedrijf met toekomstvisie en perspectief. Dat zorgt óók voor werkgeluk. Het gedrag van de medewerker bepaalt uiteindelijk het succes van een bedrijf.”